Stel je nou eens voor dat stress een brandstof is. Of dat stress helpt om lichamelijk te herstellen. Stel dat stress je hart versterkt, dat je door stress beter gaat leren en presteren. Dat je van stress energie krijgt.
Ga er maar eens voor zitten, want bovenstaande is allemaal waar. Veelal spreken we over stress in relatie tot burn-out. Dan ben je slachtoffer geworden van stress. Gevolg van veel aandacht over burn-out is dat we soms vergeten hoe immens veel je hebt geleerd door stress. Denken dat stress je vijand is, maakt dat stress ook een negatieve uitwerking kan krijgen op jou. Terwijl het eigenlijk een veelbelovende vriend voor je kan zijn.
Dreigingsrespons
Laat ik eerst uitleggen dat er 3 stress systemen in jou actief kunnen zijn. Tijdens een dreigingsrespons verwacht jouw systeem lichamelijk letsel en zet daarom het vecht-vlucht systeem in werking. Als je leven in gevaar komt, helpt deze respons om bijvoorbeeld te vluchten zoals bij een brand of overstroming. Bij een dreigingsrespons evaar je waarschijnlijk angst, boosheid of onzekerheid EN je bent op jezelf gericht. Prioriteit 1: IK moet MIJZELF redden.
Uitdagingsrespons
Als je niet in levensgevaar bent, maar wel in een stressvolle situatie, dan gaat het lichaam over in de uitdagingsrespons. Je bent in focus, maar niet bevreesd. Je voelt je eerder enthousiast en zelfverzekerd om de actie aan te gaan. Je bent eerder geneigd om hulpbronnen in te zetten. Je hebt ook een hoger gehalte aan DHEA, wat helpt om te herstellen en, hier komt ie, te leren van stress.
Zorg-en-steunrespons
Bij de zorg-en-steunrespons komt oxytocine vrij (knuffelhormoon). Oxytocine vergroot je inlevingsvermogen, empathie, intuitie en zorgt ervoor dat je mensen waar je om geeft, wil beschermen. Nu ben je niet op jezelf gericht, maar ook op de ander. Sterker nog; dit hormoon geeft je ook de moed om eerst de ander uit het brandend huis te redden en dan pas jou zelf. Bij deze respons heb je minder vrees en meer moed.
Als we praten over stress, hebben we het veelal over de negatieve effecten van spanning. En dat maakt dat je over sommige spannende activiteiten ook een hele negatieve mindset hebt. Je wil er vanaf. “Dear stress, let’s break up”.
Het is toch gek dat mensen zich opgewonden, uitgedaagd, gestimuleerd voelen als ze een voetbalwedstrijd in gaan. Terwijl deze mensen klagen over zenuwen, benauwdheid en verkrampen door druk, als ze een presentatie of tentamen in gaan. Kun je bij je tentamen ook opwinding en uitdaging voelen en vervolgens ook beter presteren? Ja, dat kan.
Keer het om:
Uit onderzoek blijkt dat als je gebukt gaat onder stress en angstig bent voor stress, je de neiging hebt om stress te voorkomen. Het geeft alleen maar meer stress omdat je de overtuiging hebt dat je slechter wordt van de spanning. Keer het om.
Gebruik die motor om de uitdaging aan te gaan. Benut je focus, probleemoplossende vaardigheden en de energie die vrijkomt door stress.
Hierbij een aantal tips om in de positieve stressmodus te komen:
- Denk eens terug aan grote stressvolle ervaringen of periodes. Wat heb je over jezelf geleerd? Wat hebben die ervaringen jou gebracht? Opgeleverd?
- Ontdek ook wat voor jou echt belangrijk was in die momenten? Dan heb je waarschijnlijk ook scherp wat voor jou belangrijke waarden zijn. Waarden laten zien waar je het om geeft. Kies 4 waarden die richtinggevend zijn voor jou. Zoals vrijheid, loyaliteit, gelijkheid of bijvoorbeeld oprechtheid. Wat zeggen deze waarden over jou en waar je voor staat?
- Schrijf elke dag 10 minuten (of 1x per week) hoe je hebt geleefd volgens jouw waarden. Over je waarden schrijven is een van de meest effectieve psychologische interventies die ooit zijn onderzocht, aldus Kelly MCGonigal. Als je reflecteert op je waarden, zie je jezelf eerder als sterk en tegenslagen als iets dat bij het leven hoort en waardoor je weer kunt groeien. Je gaat minder vermijden en eerder uitdagingen aan.
- Ga dan weer een stap verder. Voel wat jouw missie is, hoe doe jij er toe? Hoe draag jij bij aan groei in jouw omgeving? Hoe ben jij van betekenis. Dus wat zijn jouw hogere doelen. Degene die meer verbonden zijn met hoe ze betekenis geven aan de wereld, vertonen in mindere mate een dreigingsrespons. Mensen die hogere doelen nastreven (wat verder gaat dan persoonlijk gewin of succes, maar in verbinding staan met hun missie) voelen zich nieuwsgieriger, meer geinspireerd en enthousiaster. Ben je vooral op jezelf gericht, dan voel je jezelf eerder angstig, boos, jaloers en eenzaam. Overigens is mijn ervaring dat mensen bij mij in de praktijk bij zo’n vraag reageren met: “Poeh… uhhhh… geen idee”. Omdat het heel groots voelt. Ik heb daar diverse oefeningen voor waardoor je missie ineens een stuk dichterbij komt.
- Durf je talenten en kwaliteiten onder ogen te komen en ze te erkennen. Denk aan de keren dat je een probleem hebt gehad en hoe je daar toen mee om bent gegaan. Leer van je leer-ervaringen.
- Weet dat als je hart bonst, je handen klam zijn en je zenuwen voelt voor een prestatie, jouw systeem jou klaar maakt om te kunnen uitblinken. Het zorgt dat je geconcentreerd bent en in focus. Omarm dus deze spanning want het maakt je extra scherp.
- Weet ook dat als je na een boeiende training nog niet gelijk kunt slapen omdat je energiek bent en je de training als het ware her-beleeft, dat komt omdat je nog aan het leren bent. Het stressherstelproces treedt niet gelijk na de training in. De eerste uren erna is je brein nog bezig zichzelf opnieuw te bedraden. Ook als je de emoties nog voelt, is dat effectief. Ze stimuleren je om te reflecteren op wat er gebeurd is en daar lessen uit te trekken. Zinvolle uurtjes dus, voordat je gaat slapen.
- Heb je een teveel aan stress? Ga dan geen stress vermijden. Stress is een gevolg, geen oorzaak. Zorg dat je uitrust tussen de piekmomenten. En creëer prikkel-loze uren. Uren zonder social media, tv, drukke steden of allerlei mensen om je heen.
In het kort:
Nu heb ik het met deze tips eigenlijk nog onnodig moeilijk gemaakt. Want je kunt ook de conclusie onthouden. Je mindset helpt je al om de positieve gevolgen van stress te ervaren. Hier komt ie: “Stress ervaren verbetert mijn prestaties en productiviteit, bevordert mijn gezondheid en vitaliteit, en het stimuleert mijn ontwikkeling en groei”.
Of simpelweg: stress kan ik benutten om iets voor elkaar te boksen.
Mijn advies tot slot. Een voetbalwedstrijd duurt 2 x 45 minuten. Pak dus tussen je uitdagingen even een kwartiertje rust en gebruik je ontbijt, lunch en dinertijd om heerlijk bij te komen na deze energie boost en te reflecteren op alles dat je weer hebt geleerd vandaag. En dan… dan ben je weer klaar voor je volgende uitdaging.
Deze blog heb ik geschreven omdat ik voor “Tijdschrift voor coaching” een recensie mocht schrijven van het boek “Sterker met Stress”. Je kunt het boek lezen van Kelly McGonigal en ook haar TED talk bekijken: TED
Geniet van je stress.
Carla van Loon
Integratief therapeut
No Comments