Een simpele overdenking: “wat betekent uit de kast komen” en wat verstaan we onder tolerantie, en vrijheid?
We associëren uit de kast komen met transgender personen of met homoseksuele gevoelens hebben. Dat je toegeeft dat je anders bent dan de meerderheid. Als je daarvoor uitkomt, dan zijn wij begripvol en tolerant en gunnen we jou je vrijheid. Het is een, in de jaren 50 opgekomen uitdrukking in de homorechten beweging, waardoor men kon ontsnappen aan onderdrukking.
Onderdrukking staat voor in bedwang houden, beteugeling, bezetting, mensen dwingen tot iets, ze onderwerpen aan iets. Maar ook voor overheersing, terreur en slavernij. Bij onderdrukking zit je gevangen en is er sprake van macht.
De kast is een hokje, een label van de samenleving. Als meerderheid stoppen we onszelf en anderen in hokjes. Dat houdt het voor ons brein overzichtelijk, maar ook beheersbaar. Zodat de heersende norm onveranderd blijft. Veelal zijn we ons niet bewust van de enorme kracht, macht en onderwerping die gepaard gaat met dat label.
Als je in een hokje gestopt bent, waar je jezelf niet thuis voelt, dan draag je letterlijk een donkere, zware kast om je heen en snak je naar vrijheid om uit die kast te komen. Als wij als meerderheid eraan toe zijn, dan gaan we jou aanmoedigen om idd uit die krappe kast te komen, waar we jou in gevangen houden.
Zeg t maar, toe maar. Vertel maar aan iedereen dat je anders bent dan wij. Wij zullen tolerant zijn en je zult veilig zijn bij ons. Tolerantie komt van het Latijnse woord tolerare, dat verdragen betekent. Dus wij zullen jouw afwijkend gedrag verdragen.
En dan zijn wij ongelofelijk tevreden over onszelf. Dat we zo vrijdenkend zijn. Wij zijn trots op jou, omdat jij de inspanning pleegt om uit jouw hokje te komen. Wij helpen je, door jou niet te veroordelen, en we helpen je zelfs met een nieuw label.
Gefeliciteerd lief. Vanaf vandaag zullen we jou transgender noemen.
De vraag is of dit werkelijk vrijheid is? Of dat we opnieuw een kast bouwen en dus wederom onderdrukken?
Is het nieuwe label nodig om empathisch te zijn? Om te erkennen dat de macht van de meerderheid heeft geleid tot gevoelens van onzekerheid, onveiligheid, en vragen als: hoor ik erbij of hoor ik er niet bij? En waar dan bij?
Is het nodig om jou als individu te labelen als we willen praten over een wereld die niet voor iedereen gelijk, eerlijk en rechtvaardig is? Of kunnen we dat gesprek ook voeren als we die meerderheid labelen. Bijvoorbeeld: degene die onderdrukken.
—
De transformatie is aan ons, als samenleving, en niet aan het individu. We mogen transformeren in ons denken, onze wil om te beheersen laten vieren en de ander gewoon zien zoals die is. De inspanningsplicht mogen we omdraaien.
Arie Boonsma gaat dan in zijn TV programma Uit de kast, op bezoek bij 2 ouders die biechten. “We hebben enorm in hokjes gedacht Arie”. Voorover gebogen zitten ze aan de houten keukentafel. Ze zien op tegen het gesprek met hun kind. Arie vraagt wat voor gevolgen dat heeft gehad. Ze antwoorden: “We hebben ons kind onbedoeld onderdrukt”. Arie stelt ze gerust: “Dit ervaren veel meer mensen, je bent niet de enige. Vind je het moeilijk om dat te accepteren van jezelf en om deze coming-out te doen?”. Ja, dat vinden ze een hele stap. Want ze beseffen dat ze aan vrijheidsberoving hebben gedaan. Dagelijks… eigenlijk elk uur en elke minuut hebben ze hokjes om hun kind geplaatst en om hun speelgenootjes.
Dan is het tijd om het gesprek aan te gaan. Met zenuwen in de buik en een bibber in hun stem zeggen ze tegen hun kind: “Ik moet je iets vertellen. Ik ben eigenlijk heel onwetend en heb heel lang vastgehouden aan mijn vastgeroeste opvattingen over hoe je jezelf moest gedragen om iemand te zijn. Ik heb mijn idee over wat de norm is, aan je opgedrongen door alles te classificeren. Maar ik wil zelf uit de kast. Dit is mijn coming-out. Ik wil geen kast meer om jou geen plaatsen. En mocht je een label willen, dan laat ik jou zelf kiezen wat jouw label is. Ik wil zelf vrij zijn in mijn denken. En ik laat jou nu vrij. Vrij om te zijn wie jij bent”.
—
Ik ben zelf enorm lerende, maar veelal onwetend. Ik maak iedere dag missers. En doe anderen daardoor wellicht pijn.
De vraag is, wat voor gevolgen mijn onwetendheid heeft op mijn werk als therapeut of de rol die ik vervul als moeder.
Ik ga ervan uit dat ik deze blog volgende week al weer heel anders schrijf. Door alles wat ik dan weer heb gehoord en gezien. Ik leer graag verder. Door jou. Mocht je kijk, lees, overdenktips hebben, dan hoor ik het heel graag.
Carla van Loon
Integratief therapeut
