Weerstand tijdens een training kom je eigenlijk altijd tegen. Vaak heeft het niets met jou te maken, dus vertrouw op je capaciteiten als trainer. In deze blog geef ik je tips hoe je met weerstand in een groep om kunt gaan. Het is handig om te weten dat je op 4 manieren naar je groep kunt kijken. En dan begrijp je ook waarom er altijd wel iemand een beetje is afgehaakt (en hoe je ze aanhaakt).
Doener, dromer, denker, beslisser.
De doeners en dromers in een groep willen graag praktische voorbeelden horen en aan de slag. Concrete resultaten behalen. Teveel uitleg maakt dat ze afgeleid raken, hun interesse verliezen. De denkers en beslissers willen graag begrijpen waarom je een oefening doet, wat de theorie erachter is en ze houden van dilemma’s omdat er meerdere wegen naar Rome leiden. De opmerking: “Zo is dat nu eenmaal” zal hen irriteren omdat ze willen inzien “hoezo”. Tip: werk volgens de cirkel van Kolb en alle deelnemers zullen herkenning vinden en grotendeels geboeid blijven.
Auditief, visueel, kinesthetisch.
Een monoloog van de trainer werkt wellicht voor iemand die auditief is ingesteld. Maar zelfs een auditief ingesteld persoon zal behoefte hebben aan verschillende vormen van geluid. Muziek, reacties van anderen, woordgrappen, zelf nagaan wie ooit de beste uitspraak rond dat thema had, allemaal manieren om de auditief-veling blij te maken. De visueel ingestelde deelnemer heeft modellen nodig op een flip-over, of wil een metafoor voor zich zien, filmpjes kijken, of iets uittekenen. Terwijl de kinesthetische mens beweging nodig heeft. Hij of zij is te porren voor dialogen waarbij de voorstemmers links staan en de tegenstanders rechts staan. Of oefeningen waarbij er gereflecteerd mag worden vanuit het gevoel. Het hart wil ook meedoen in het gesprek en niet alleen het rationele brein. Tip: bedenk werkvormen die voor alle drie de voorkeuren interessant zijn.
Fases in een groep.
Ik benoem hier kort 4 groepsdynamische fasen. In de eerste fase die we “forming” noemen, zijn de groepsleden net bijeen en zijn ze vooral aan het aftasten. Ze willen veel duidelijkheid van jou: “Wat is de bedoeling, wat is onze taak, wie zijn de anderen”. Men is op zoek naar veiligheid en zoekt dat ook via jou. De tweede fase noemen we de conflictfase; “storming”. Omdat er wat meer macht strijdjes voelbaar kunnen zijn en mensen meer behoefte hebben aan een samenwerking die past bij hun drijfveer (en die kan anders zijn dan die van de ander). De derde fase kenmerkt zich door meer rust omdat mensen elkaar kennen, de opdracht kennen en willen samenwerken. Dit noemen we “norming”. En tref je de groep in de laatste fase dan spreek je van een volwassen groep “performing”. Ze spreken elkaar aan, geven feedback en je kunt enorme resultaten met elkaar behalen. Tip: ga eens na in welke fase de groep zit die jij traint. Fase 1 of 2: geef voldoende structuur. Fase 3 of 4: geef voldoende ruimte.
Drijfveren.
Laat ik tot slot van dit blokje, 4 motivaties benoemen die je vaak tegenkomt bij je deelnemers. Even chargeren, maar dan is wellicht duidelijk dat de sterkste drijfveer diep opgeslagen in de mens zit, en dat jij die niet kunt ombuigen.
- Leren in de diepte of breedte. Deze mensen hebben zin om weer nieuwe vaardigheden aan te leren. Zolang ze maar passen bij hun interesse. Kom jij net met een thema dat buiten hun belangstelling ligt, dan zullen ze ook sneller afhaken want ze kunnen hun tijd wel beter besteden.
- Behalen van prestaties. Deze deelnemer wil graag concrete resultaten behalen. Als je in de training alleen reflecteert of gaat brainen dan zal deze deelnemer laten merken: “Maar wat gaan we nu in godsnaam DOEN!”.
- Stabiliteit en zekerheid. Deze mensen zijn vaak heel trouw en loyaal en komen omdat ze moeten komen. Ze lopen niet super warm voor het aangeboden materiaal maar zullen sneller volgen. Erg veel complexe oefeningen met open eindjes (“Het is maar net hoe je er naar kijkt. Volg je eigen compas en bedenk zelf de oplossing”), zullen zij niet erg waarderen.
- Erkenning en waardering. Deze cursist wil het graag goed doen en ook een keer een compliment ontvangen als bevestiging dat het ook goed is. Als ze die de afgelopen tijd te weinig hebben gehad van hun omgeving, dan zul je die weerstand tegenkomen. Het is fijn als jij in deze training wel oog hebt voor hun inzet. Tip: weet dat sommige mensen al met weerstand in de training stappen en dat dit niets met jou te maken heeft. Sluit zo goed mogelijk bij de verschillende mensen aan en weet dat je niet iedereen 100% kunt behagen.
Je kunt waarschijnlijk tijdens de training niet al die signalen filteren. Daar is gewoonweg ervaring voor nodig. Hou maar vast aan jouw opzet en ga achteraf eens reflecteren wat je had kunnen doen om nog beter aan te sluiten.
Weerstand neem ik altijd serieus. Ook al vermoed ik dat het komt door prive problemen, overspannenheid, een leidinggevende die er een potje van maakt… Het is er en mensen mogen dat uiten. Ik breng wel altijd een duidelijk kader aan bij het bespreken van het verzet of de feedback. Want ongenoegen heeft vaak geen einde. Hierbij nog 3 tips als je weerstand ontmoet in een groep.
Tip 1: als je volgens de cirkel van Kolb werkt, dan kun je bij ieder onderdeel wat alternatieve werkvormen bedenken. Mocht je merken dat een oefening niet stroomt, dan kun je overschakelen op een andere werkvorm.
Tip 2: als mensen iets missen en jij kunt dat nu niet leveren, noteer het dan en kom er later op terug. In de volgende training, per mail, in een werkoverleg etc..
Tip 3: even 1 stapje terug. Sommige mensen kunnen jouw logica niet zo snel volgen. Je kunt collectief een stapje terug doen en nogmaals uitleggen. Je zou ook een van de deelnemers in eigen woorden kunnen vragen om uitleg te geven. Of deelnemers de ruimte geven om in 3-tallen te werken zodat ze elkaar kunnen ondersteunen.
En tot slot…
Leren geeft vaak een ongemakkelijk gevoel. Als mensen worden uitgenodigd iets nieuws te leren, levert dat een zekere spanning op. Nieuwe dingen uitproberen, andere wegen inslaan, dat is per definitie anders dan je gewend bent. Vaak leg ik in een metafoor uit wat leren is, en dat de overstap van een automatisme en vaste geroeste patronen naar experimenteren, even zorgt voor een onzeker gevoel.
En dat geldt ook voor jou en mij. Als het even anders loopt dan je verwacht, dan is dat een kans om iets nieuws uit te proberen en dus… te leren in je vak als trainer.
Carla van Loon
(Team)coach en integratief therapeut
Deze blog schreef ik voor de deelnemers van het Train-de-trainer programma, van gemeente Tilburg. Een korte samenvatting nav hun toolbox.